Wiedza

Wiosna to cudowny czas, w którym świat rozkwita na nowo, a dni robią się coraz cieplejsze. Powoli zaczynają się także pojawiać pierwsze produkty sezonowe, które możemy spotkać w sklepach, lokalnych ryneczkach czy targowiskach. Oczywiście na pewno wśród nich wymienia się rabarbar, ale coraz większą popularnością cieszy się także świdośliwa czy jagoda kamczacka. Czy warto sięgać po te produkty? Jakimi wartościami odżywczymi się charakteryzują?

Świdośliwa - prosto z Ameryki Północnej

Świdośliwa (Amelanchier Medik) to roślina, której owoce przypominają borówkę amerykańską lub aronię. Została ona do Europy sprowadzona z Kanady i jest znana na europejskiej ziemi od 200 lat. W Polsce świdośliwa nie jest jeszcze popularną rośliną - powoli zmienia się to, ze względu na jej niewymagającą wysiłku uprawę oraz mrozoodporność. Istnieje wiele odmian świdośliwy (m.in. buffalo, honeymood, altaglow itd.), które różnią się od siebie wysokością, czasem dojrzewania czy okresem owocowania.

Świdośliwa charakteryzuje się wysoką zawartością błonnika pokarmowego, składników mineralnych (manganu, wapnia, potasu, magnezu i żelaza) i witamin (E, B1, B2, B6, kwas pantotenowy).

Świdośliwa jest także bogatym źródłem prozdrowotnych składników, takich jak antocyjany, flawonole, bioflawonoidy, kwasy fenolowe i związki lotne. I to właśnie te substancje mogą potencjalnie pomóc w leczeniu oraz zapobieganiu cukrzycy w przyszłości - tak wskazują badacze z Journal of Diabetes Research. Oczywiście potrzeba więcej badań, aby udowodnić korzystne działanie świdośliwy, niemniej jednak pierwsze wnioski są dość obiecujące.

Rabarbar - warzywo o wielu twarzach

Rabarbar, nazywany także rzewieniem, jest powszechnie uprawiane dla jadalnych ogonków liściowych. Zaliczany jest do bylin, stąd rabarbar zalicza się do warzyw, chociaż przez to, że najczęściej jest podawany w formie słodkiej, często wrzuca się go do grupy owoców. Sezon na niego zaczyna się w kwietniu, a kończy w czerwcu. Jego charakterystyczny smak jest wykorzystywany w cukiernictwie, tworzone są z niego kompoty, dżemy, zupy, a my jako smak dzieciństwa pamiętamy rabarbar z cukrem.

Rabarbar to bogactwo witamin, składników mineralnych oraz substancji prozdrowotnych. Przede wszystkim warto wspomnieć, że rabarbar zawiera znaczną ilość rozpuszczalnego w wodzie błonnika pokarmowego, którego większą część stanowią pektyny, działające korzystnie na funkcjonowanie przewodu pokarmowego. Dodatkowo w rabarbarze znajdują się: witaminy C, E, B1, B2, kwas foliowy oraz składniki mineralne takie jak: jod, mangan, cynk. Jest o warzywem dość niskokalorycznym (15 kcal/100 g produktu) oraz źródłem węglowodanów złożonych.

Do substancji aktywnych obecnych w rabarbarze zaliczymy antrachinony (wykazują działanie przeciwnowotworowe) czy stilbeny, a wśród nich niezwykle ważny resweratrol, który wykazuje silne działanie przeciwzapalne. W niewielkich ilościach rabarbar może być także źródłem fitoestrogenów.

Jednakże rabarbar nie jest dla każdego. Należy pamiętać, że zawiera on znaczne ilości kwasu szczawiowego (ok. 600-1900 mg/100 g produktu), którego spożywanie w nadmiernej ilości może prowadzić do powstawania kamieni nerkowych, a w konsekwencji - do niewydolności nerek. Szczawiany prowadzą także do odwapnienia kości, zapalenia stawów, zaburzeń kurczliwości mięśnia sercowego i pracy serca. Rabarbaru nie powinny spożywać osoby borykające się:

• z kamicą szczawianową,
• dną moczanową (podagrą),
• osteoporozą.

W ograniczonych ilościach mogą spożywać go dzieci i kobiety w ciąży, ale należy pamiętać, że przez niekorzystne działanie kwasu szczawiowego na kości i zęby, może on obniżać biodostępność niektórych składników mineralnych (m.in. wapnia i magnezu). Wykazuje także niekorzystny wpływ na przewód pokarmowy, dlatego też nie jest zalecany osobom z chorobami przewodu pokarmowego, zwłaszcza jelit (chorobą Leśniowskiego-Crohna, wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego czy zespołem złego wchłaniania).

Jagoda kamczacka - majowa moc witamin

Nasze przydomowe ogródki zyskują także coraz bardziej popularny krzew, zwany jagodą kamczacką (Lonicera caerulea). Docenia się ją przede wszystkim dlatego, że jest niezwykle prosta w uprawie, a do tego przyzwyczajona do niskich temperatur. Jagoda kamczacka jest jedną z odmian wiciokrzewu kamczackiego. Istnieje wiele odmian tego krzewu (np. sinigłaska, czelabinka, atut, wojtek), którego owoce mają fioletowo-czarny kolor, podłużny kształt i są pokryte charakterystycznym niebieskim nalotem.

Czym się charakteryzuje jagoda kamczacka? Przede wszystkim smakiem - połączeniem kwaśnego ze słodyczą oraz nutką goryczy. A dodatkowo to doskonałe źródło witamin i składników mineralnych, a przede wszystkim - przeciwutleniaczy. Jagodę kamczacką możemy uznać za bogactwo:

• witaminy C, witaminy A, witamin z grupy B,
• składników mineralnych, takich jak żelazo, krzem, potas, mangan i miedź,
• związków fenolowych i substancji bioaktywnych: antocyjanów, flawonoidów, proantocyjanidyn, kwasów fenolowych (wymiatają one wolne rodniki z naszego organizmu przez swoje silne właściwości przeciwutleniające),
• epikatechin (przeciwutleniaczy, które wpływają pozytywnie na nasz organizm, chroniąc przed niektórymi chorobami cywilizacyjnymi, takimi jak cukrzyca, niewydolność serca cy nowotwory),
• kwasów organicznych (np. kwasy kawowy i chlorogenowy, które wpływają na normalizację pracy jelit).

Jagoda kamczacka jest szczególnie popularna w Japonii, gdzie w tradycyjnej medycynie ludowej jest elementem "eliksiru życia". Wykazuje się ogromnymi potencjalnymi korzyściami do minimalizowania negatywnych skutków promieniowania UV, cukrzycy czy chorób neurodegeneracyjnych. Wykazuje także działanie hepato- i kardioprotekcyjne.

W kuchni jagoda kamczacka może być świetnym dodatkiem do owsianek, muffinek, placków, ciast. Można z niej także zrobić nalewki, dżemy, konfitury czy soki.

Bibliografia:

[1] Zhao L. i wsp.: Bioactive Components and Health Benefits of Saskatoon Berry, Journal of Diabetes Research 2020; May 14;2020:3901636

[2] Jurikova T. i wsp.: Flavonoid profile of Saskatoon berries (Amelanchier alnifolia Nutt.) and their health promoting effects, Molecules (Basel, Switzerland) 2013; Oct 11;18(10):12571-86

[3] Huang Q. i wsp.: Anti-cancer properties of anthraquinones from rhubarb, Medicinal Research Review 2007; Sep;27(5):609-30

[4] Malaguarnera L.: Influence of Resveratrol on the Immune Response, Nutrients 2019, Apr 26;11(5):946

[5] Gołba M. i wsp.: Health Properties and Composition of Honeysuckle Berry Lonicera caerulea L. An update on recent studies, Molecules (Basel, Switzerland) 2020; Feb 9;25(3):749