Wiedza

Kto z nas nie widział charakterystycznych zielonych liści na sklepowych półkach, zastanawiając się do czego dodaje się to warzywo? Otóż jarmuż (łac. Brassica oleracea L.var. sabellica L) jest bardzo niedoceniony przez przeciętnego konsumenta, a jest to roślina, której bogactwo składników odżywczych wyróżnia się na tle innych warzyw. Należy on do rodziny roślin krzyżowych i jest odmianą kapusty warzywnej. Jego liście mają najczęściej formę karbowaną z postrzępionymi końcówkami. Jarmuż jest królem wśród warzyw z rodziny krzyżowych - ma spośród nich najwyższą wartość odżywczą.

Jarmuż bogactwo składników odżywczych

Jarmuż to doskonałe źródło polifenoli - związków przeciwutleniających. Jest szczególnie dobrym źródłem beta-karotenu, kwasu foliowego, witaminy C, potasu, magnezu i wapnia. W jarmużu znajdziemy także pierwiastek śladowy - mangan, który jest odpowiedzialny za prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego, wpływa na płodność oraz jest niezbędnym składnikiem kości.

Jarmuż źródło antyoksydantów

Z pewnością jarmuż możemy zaliczyć do grupy tzw. superfoods, ze względu na chociażby znaczne ilości polifenoli oraz witaminy C, które należą do grupy antyoksydantów. Zwłaszcza kwas askorbinowy (więcej o witaminie C poczytasz tutaj KLIKNIJ) jest niezbędny do prawidłowego funkcjonowania organizmu - jest kofaktorem wielu enzymów, zmniejsza stężenie białek CRP (marker stanu zapalnego w organizmie), usuwa wolne rodniki oraz uczestniczy w regeneracji alfa-tokoferolu (witaminy E). Wpływa również na obniżenie stresu oksydacyjnego.

Jarmuż a zwyrodnienie plamki żółtej

Jarmuż zawiera dość dużą ilość luteiny (aż 40 mg), którą głównie wiąże się z opóźnianiem procesów degeneracyjnych w obrębie plamki żółtej. Trzeba pamiętać, że luteina jest również znanym antyoksydantem i zapobiega uszkodzeniom, powodowanym przez reaktywne formy tlenu. Spożycie już 6-20 mg luteiny na dobę może zmniejszyć ryzyko wystąpienia chorób oczu (jarmuż ma 39 mg luteiny/100 g produktu).

Jarmuż w chorobach sercowo-naczyniowych

Antyoksydanty zawarte w jarmużu, przede wszystkim kwas gallusowy i katechiny mogą wpływać pozytywnie na kondycję naczyń krwionośnych. Przede wszystkim wykazują one zdolność do hamowania oksydacji lipoprotein LDL i VLDL, zapobiegając w ten sposób tworzeniu się blaszki miażdżycowej.

Jarmuż a nowotwory

Jarmuż to także źródło dwóch bardzo ważnych związków: indolo-3-karbinolu (I3K) i sulforafanu (SFN), które są produktami degradacji glukozynolanów - składników, które mają udowodnione działanie przeciwnowotworowe.

Szczególną uwagę poświęca się I3K - jedno z badań wykazało, że związek ten może przyspieszać apoptozę komórek nowotworowych piersi, nie wpływając za to na zdrowe tkanki. Dodatkowo wykazuje on pewien potencjał do wiązania się z estrogenami ("kobiecymi hormonami"), ograniczając rozwój nowotworów hormonozależnych. Wspomaga także naprawę DNA. Należy jednak przeprowadzić dalsze badania wpływu I3K na nowotwory, aby potwierdzić jego antykancerogenne działanie.

Z kolei sulforafan działa ochronnie we wszystkich fazach procesu nowotworzenia. Przede wszystkim jego właściwości antykancerogenne polegają na celowanym hamowaniu proliferacji komórek nowotworowych oraz indukowania apoptozy. Działanie antykancerogenne wykazano wobec nowotworów jelita grubego, wątroby, piersi, trzustki, prostaty i mózgu.

Jarmuż w cukrzycy typu 2 oraz otyłości

Warzywa krzyżowe mają mnóstwo biologicznie aktywnych związków, zawierających siarkę i azot. Badania sugerują, że regularne spożywanie m. in. jarmużu może ograniczać ryzyko wystąpienia cukrzycy typu 2 i otyłości. Ma również niską kaloryczność, niski indeks glikemiczny i jest również doskonałym źródłem błonnika pokarmowego.

Jarmuż działanie przeciwbakteryjne

Związki, występujące w jarmużu, wykazują pewnie działanie antybakteryjne wobec niektórych bakterii, taki jak P. aeruginosa, E. aerogenes, S. typhimurium, S. sonnei, E. coli i - co ciekawe - H. pylori. Sugeruje się, że właśnie ze względu na właściwości przeciwbakteryjne względem H. pylori może zapobiegać wystąpieniu choroby wrzodowej.

Jarmuż przeciwwskazania do spożywania

Jarmuż jest także źródłem goitrogenów, które należą do substancji antyodżywczych, ograniczających wchłanianie jodu. Dlatego też osoby z chorobami tarczycy powinny ograniczać spożywanie jarmużu w zbyt dużych ilościach. Również osoby, które przyjmują leki rozrzedzające krew powinny zachować szczególną ostrożność - przez zawartość dużej ilości witaminy K, która może wchodzić w interakcje z tymi lekami.

Jarmuż - wykorzystanie w kuchni

Jarmuż to świetny dodatek do mięs, makaronów, zup, gulaszów i sałatek. Bardzo popularne są również chipsy z jarmużu, które są doskonałym wyborem jako zdrowa przekąska.

Więcej informacji jak leczniczo wykorzystać jarmuż znajdziesz w APTEKA Z NATURY

Źródła:

[1] Koushan K. i wsp.: The Role of Lutein in Eye-Related Disease., Nutrients 2013

[2] Manchali S. i wsp.: Crucial facts about health benefits of popular cruciferous vegetables, Journal of Functional Foods 2012

[3] Korus A.: Effect of pre-treatment and drying methods on the content of minerals, B-group vitamins and tocopherols in kale (Brassica oleracea L. var. acephala) leaves, J Food Sci Technol. 2022 Jan; 59(1):279-287

[4] Kural B.V. i wsp.: Effectsof kale (Brassica oleracea L. var. acephala) leaves extracts on the susceptibility of very low and low density lipoproteins to oxidation., Indian Jornal of Biochemistry and Biophysics 2011

[5] Sikora E., Bodziarczyk I.: Composition and antioxidant activity of kale (Brassica oleracea L. var. acephala) raw and cooked. Acta Sci Pol Technol Aliment 2012; 11(3): 239-248.