Nowalijki - czym są? Czy warto je kupować?

Nowalijki - czym są? Czy warto je kupować?

Nowalijki - czym są?

Warzywa stanowią podstawę prawidłowego jadłospisu. a po zimowej przerwie każdy z nas marzy już tylko o chrupiących i zdrowych owocach oraz warzywach. Marzec i kwiecień to właśnie sezon na namiastkę lata - pierwszą surowiznę, którą nazywa się nowalijkami. Są one doskonałym dodatkiem do sałatek, twarożków, kanapek oraz stanowią jedno z najlepszych źródeł błonnika pokarmowego, witamin i składników mineralnych. Do nowalijek należą:

  • szczypiorek,
  • rzodkiewka,
  • botwinka,
  • cebula dymka,
  • szczaw,
  • sałata,
  • natka z pietruszki,
  • koperek,
  • rzeżucha,
  • ogórek,
  • pomidor.

Do nowalijek zalicza się także kiełki. W sklepie można spotkać młode pędy:

  • rzeżuchy,
  • rzodkiewki,
  • soi,
  • pszenicy,
  • grochu,
  • lucerny,
  • owsa i inne.

Nowalijki - podział

Nowalijki, dostępne na sklepowych półkach i targowiskach, można podzielić na:

  • nowalijki ogrodowe,
  • nowalijki z tunelu foliowego,
  • nowalijki szklarniowe (np. pomidory),
  • nowalijki doniczkowe (domowe, np. szczypiorek, natka z pietruszki).

Czy nowalijki są bezpieczne?

O ile jadłospis powinien być bogaty w warzywa, o tyle spożywanie nowalijek stanowi przedmiot dyskusji wśród dietetyków od wielu lat. Przede wszystkim ciężko jest zweryfikować, czy nowalijki prezentowane w sklepie lub na bazarze pochodzą z w pełni naturalnych, ekologicznych upraw. Często są one wspierane bardzo dużą ilością pestycydów, azotanów czy są pryskane na zapas. Jednakże powinniśmy podkreślić, że EFSA (ang. European Food Safety Authority - Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności) ściśle określa dopuszczalne normy zanieczyszczeń w środkach spożywczych, w tym również azotanów w warzywach. Oznacza to, że na półkach sklepowych nie znajdziemy młodych warzyw, których poziom pozostałości środków ochrony roślin przekroczy najwyższe dopuszczalne normy.

Jedno z badań, które miało na celu sprawdzenie potencjalnego ryzyka narażenia zdrowa konsumentów po spożyciu nowalijek, wykazało, że ilość pestycydów nie przekraczała dopuszczalnych norm dla człowieka. Najwyższe stężenie pestycydów oszacowano dla liści pietruszki.

Nowalijki - czy da się zmniejszyć ilość azotanów?

Zdecydowanie tak, ponieważ azotany są rozpuszczalne w wodzie. Moczenie sałaty przez 30 minut lub dokładne mycie warzyw letnią wodą pozwoli pozbyć się nawet 20% azotanów.

Nowalijki - szczypior

Szczypiorek to doskonały dodatek do kanapek, sałatek, jajecznicy czy nawet do posypania ziemniaków. Charakteryzuje się przede wszystkim swoim lekko ostrym aromatem, który zawdzięczamy obecności olejków eterycznych. Dodatkowo działa grzybobójczo i bakteriobójczo.

Nowalijki - botwinka i młode buraczki

Na pewno w diecie nie powinno zabraknąć młodych buraków i botwinki, które są doskonałym źródłem kwasu foliowego, magnezu, potasu, cynku, a także dwóch mało znanych pierwiastków - cezu i rubidu.

Oczywiście botwinka głównie kojarzy się z orzeźwiającym chłodnikiem, ale liście buraka można wykorzystać na wiele sposobów - jako dodatki do kanapek, bazę do zdrowych sałat. Z kolei z buraczków możemy robić surówki, zupy, są też świetnym dodatkiem do sałatek.

Nowalijki - rzeżucha

Rzeżucha cieszy się szczególną popularnością w okresie świąt wielkanocnych stanowiąc nie tylko element diety, ale również element dekoracyjny stołu. Jest ona szczególnie dobrym źródłem folianów, witaminy C i K.

Nowalijki - rzodkiewka

Lekko pikantny smak rzodkiewki jest doceniany jako dodatek do twarożków, sałatek i kanapek. Ponadto warzywo to jest bogate w potas, cynk i magnez, a także witamin - C, A i K.

Jak podawać nowalijki?

Wiadomo, że młode warzywa stanowią świetne dodatki do posiłków, dlatego też warto skupić się na ich odpowiedniej obróbce, aby straty witamin i składników mineralnych były jak najmniejsze. I tak:

  • sałaty nie krój nożem, tylko rwij na małe kawałki,
  • warzywa rozdrabniaj tuż przed podaniem, dzięki czemu ograniczysz utlenianie witamin w nich zawartych,
  • ogórki krój w plasterki,
  • warzywa korzeniowe delikatnie obieraj ze skórki, ale nie zbyt głęboko, ponieważ u wielu z nich witaminy znajdują się pod skórą.

Jak przechowywać nowalijki?

Również odpowiednie przechowywanie nowalijek będzie chroniło przed zepsuciem oraz przed utratą witamin i składników mineralnych. Oto kilka wskazówek:

  • zaplanuj zakup nowalijek, ponieważ ich walory utrzymują się maksymalnie 3 dni,
  • owiń je wilgotnym ręcznikiem papierowym, zanim włożysz je do lodówki,
  • drobne nowalijki możesz ułożyć w pojemniku spożywczym lub na tacce z folii aluminiowej,
  • nie przetrzymuj nowalijek w workach i innych plastikowych opakowaniach,
  • dokładne mycie, przechowywanie w lodówce i obróbka termiczna (np. blanszowanie) zmniejszy ilość szkodliwych azotanów.

Domowa uprawa kiełków - wady i zalety

Coraz większą popularnością cieszy się domowa uprawa kiełków, podczas której sami kontrolujemy jakość produkowanych nowalijek. Kiełki są bardzo dobrym źródłem białka i błonnika pokarmowego, cynku, selenu, a do tego stanowią ciekawy dodatek do kanapek, dań mięsnych czy sałatek. Własne domowe kiełki można produkować w słoiku, kiełkownicy lub na wacie. Istnieje kilka zasad, których powinniśmy przestrzegać, aby domowe kiełki będą w pełni bezpieczne:

  1. Naczynia do produkcji kiełków umyj za pomocą środków o działaniu bakteriostatycznym (np. płynu do mycia naczyń, z dodatkiem octu lub alkoholu).
  2. Trzymaj kiełki zawsze w półcieniu - nie powinny mieć one dostępu do ostrego światła.
  3. Podlewaj je letnią, przegotowaną wodą.
  4. Po każdym moczeniu ważne jest usunięcie nadmiaru wody.
  5. Pamiętaj, że wysoka wilgotność oraz temperatura mogą sprzyjać namnażaniu się bakterii, głównie E. coli, które są niebezpieczne dla naszego zdrowia.

Źródła:

[1] https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/PDF/?uri=CELEX:32011R1258&from=fr

[2] Grzegorzak, M. i wsp.: Potential Risk to Consumers Related with Occurrence of Pesticide Residues in Early Vegetables. Ecological Chemistry and Engineering 2012; A, 19(3), 239-248

[3] Hallmann, E., Rembiałkowska, E. Nowalijki- za i przeciw. SGGW - Zakład Żywności Ekologicznej.


Apteka z natury BR

gotowe i zdrowe BR

Regionalia BR

Partnerzy BR