Wiedza

Ostropest plamisty (łac. Silybum marianum) jest rośliną bardzo powszechną w naszym kraju i prawdopodobnie każdy z nas widział to niepozorne zioło podczas odpoczynku na łonie natury. Legenda głosi, że ostropest zawdzięcza białe plamy na liściach kroplom mleka Maryi, która właśnie przy ostropeście karmiła Jezusa. Nie wszyscy z nas jednak zdają sobie sprawę z tego, że roślina ta jest bogata w prozdrowotne właściwości, zwłaszcza te, które wspomagają funkcjonowanie wątroby. 

Ostropest plamisty charakterystyka rośliny

Ostropest jest często mylony z ostem, ze względu na swoje charakterystyczne fioletowe kwiaty i kłujące liście. W Polsce nazywa się go również pstrokiem, ze względu na białe żyłkowanie liści. Przeważnie jest rośliną jednoroczną z rodziny astrowatych. Wykorzystuje się go w tradycyjnej medycynie ludowej jako lek na choroby nerek, śledziony, pęcherzyka żółciowego czy wątroby [1].

Sylimaryna - działanie lecznicze na wątrobę

Ostropest plamisty jest znany przede wszystkim jako składnik preparatów na wątrobę. Swoje prozdrowotne działanie na ten narząd zawdzięcza obecności sylimaryny, która składa się z kilku substancji o silnym działaniu przeciwutleniających (kompleks flawonolignanów). Sylimarynę pozyskuje się z łupin nasiennych. Jej głównym składnikiem jest sylibina (sylibinina), która wchłania się z przewodu pokarmowego,  podlega krążeniu jelitowo-wątrobowemu, a następnie organizm wydala ją wraz żółcią. Warto wspomnieć, że biodostępność sylibiny jest dość niska, toteż preparaty z ostropestem plamistym powinno łączyć się z produktami bogatymi w witaminę E i fosfatydylocholinę.

Sylimaryna ma głównie działanie:

• żółciopędne,
• przeciwzapalne,
• regenerujące komórki wątroby,
• hepatoprotekcyjne (neutralizuje wolne rodniki, zwiększa zawartość glutationu, hamuje peroksydację lipidów i przywraca funkcje enzymatyczne),
• odtruwające (stosowana jest przy zatruciu muchomorem sromotnikowym czy alkoholowej chorobie wątroby).

W jednym z badań, które brało pod uwagę pacjentów z niealkoloholowym stłuszczeniem wątroby wykazano, że sylimaryna może redukować stężenie AST i ALT (enzymów wątrobowych), zwłaszcza gdy była stosowana samodzielnie [2].

Inne składniki ostropestu plamistego

Ale ostropest to nie tylko sylimaryna. Roślina ta w swoim składzie zawiera również:

• olejki eteryczne i gorycze, które wspomagają trawienie i działają spazmolitycznie,
• aminy - histaminę i tyraminę,
• witaminę E - naturalny przeciwutleniacz,
• olej jest bogaty w kwas linolenowy, oleinowy i palmitynowy, które wykazują silne działanie antyoksydacyjne i kardioprotekcyjne.

Ostropest plamisty a rak żołądka

Warto tutaj wspomnieć o badaniu, które może wskazywać ostropest plamisty jako potencjalny lek przeciwnowotworowy. Wykazano w nim, że sylimaryna zmniejsza wzrost komórek raka żołądka [3].

Ostropest plamisty a trawienie

Ze względu na swoje działanie żółciopędne, ostropest plamisty zaleca się jako środek wspomagający trawienie oraz zmniejszający uczucie niestrawności. Przyda się również podczas innych dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego, takich jak zgaga czy wzdęcia. Dzięki dużej ilości błonnika pokarmowego, może być także pomocny podczas zaparć.

Ostropest plamisty w zaburzeniach gospodarki węglowodanowej

Badania kliniczne z użyciem preparatów, zawierających ostropest plamisty potwierdziły, że sylimaryna może łagodzić objawy insulinooporności, dzięki swojemu dobroczynnemu działaniu na wątrobę. Naukowcy wskazują, że wydaje się być bezpieczną alternatywą do samodzielnego stosowania lub jako uzupełnienie standardowego leczenia [4].

Ostropest plamisty na włosy i skórę

Szczególną rolę odgrywa tutaj olej z ostropestu plamistego. Wystarczy przed umyciem wmasować go w skórę głowy oraz włosy i po kilku tygodniach regularnego stosowania obserwuje się efekt odżywienia włosów. Dodatkowo, dzięki dużej zawartości kwasu linolenowego, olej z ostropestu może hamować zmiany łuszczycowe, sprzyjać nawilżeniu i regeneracji naskórka, a sylimaryna będzie chroniła przed działaniem wolnych rodników, opóźniając proces starzenia się skóry. Olej łagodzi także stany zapalne skóry i może być pomocny w leczeniu trądziku.

Ostropest plamisty - zastosowanie

Ostropest jest dostępny jako susz (do zaparzenia, jak herbata), w postaci sproszkowanej (do bezpośredniego spożycia), tabletek czy oleju. Znajduje on zastosowanie zarówno w kuchni (jako dodatek do koktajli, sałatek czy owsianki), jak i kosmetyce.

Wyciąg z ostropestu na pewno doskonale sprawdzi się po okazjonalnym spożyciu alkoholu - wspomoże wątrobę w walce ze szkodliwymi metabolitami alkoholu. Należy jednak pamiętać, że w przypadku nadużywania napojów wyskokowych, preparat z ostropestu do niczego się nie przyda. Ponadto suplementację preparatami z ostropestem można zalecić osobom, które pracują lub są narażone na dość silne zanieczyszczenia środowiskowe i przemysłowe. Jest in także rekomendowany po spożyciu dużej ilości grzybów oraz przy przyjmowaniu niektórych leków, takich jak paracetamol czy cytostatyki, stosowane m.in. w leczeniu nowotworów.

Ostropest plamisty przeciwwskazania

Sylimaryna zawarta w ostropeście ma dość dobrą tolerancję i nie jest toksyczna. Spożycie wysokich dawek wiązało się jedynie z lekkim działaniem przeczyszczającym i zaburzeniami żołądkowo-jelitowymi. Jednakże ze względu na zbyt małą ilość badań, dotyczących bezpieczeństwa spożywania ostropestu w niektórych przypadkach, ostropestu nie powinny spożywać:

• dzieci do 12. roku życia,
• kobiety w ciąży,
• kobiety karmiące piersią,
• osoby z alergią na rośliny z rodziny Asteraceae (rumianek, nagietek),
• pacjenci z niedrożnością kanalików żółciowych.

Preparaty z sylimaryną mają niski potencjał interakcji z lekami. Jedynie pacjenci zażywający metronizadol lub indinavir powinni odczekać 3-4 godziny od spożycia leku.

Więcej informacji jak leczniczo wykorzystać ostropest plamisty znajdziesz w APTEKA Z NATURY

Bibliografia:

[1] Sawczuk R.: Ostropest plamisty – stare/nowe panaceum. Gazeta Farmaceutyczna 2016: 22-24

[2] Zhong S. i wsp.: The therapeutic effect of silymarin in the treatment of nonalcoholic fatty disease, Medicine (Baltimore). 2017 Dec; 96(49): e9061

[3] Sung-Hyun K., Gang-Sik Ch.,Eun-Seon Y. i wsp.: Silymarin induces inhibition of growth and apoptosis through modulation of the MAPK signaling pathway in AGS human gastric cancer cells. Oncol Rep 2019; 42:1904-1914

[4] Mac-Donald-Ramos K. i wsp.: Silymarin is an ally against insulin resistance: A review, Annals of Hepatology; Volume 23 July-August 2021