Wiedza

Miód to naturalnie słodka substancja produkowana przez pszczoły z nektaru roślin lub spadzi. Jest wzbogacana i przetwarzana dzięki pracy gruczołów ślinowych tych owadów, a następnie dojrzewa w plastrach. Człowiek używa miodu już od ponad czterech tysięcy lat – nie tylko jako zamiennika cukru, lecz także środka leczniczego. Do tej pory w miodach odkryto około 300 związków biologicznie czynnych, a właściwości tego zdrowego przysmaku różnią się w zależności od odmiany. Nie każdy może jednak spożywać miód – często rezygnują z niego między innymi diabetycy. Czy słusznie? Przekonaj się! Odpowiadamy na pytanie, czy cukrzyk może jeść miód.

Czy miód podnosi cukier?

Miód zawiera naturalne cukry: glukozę, fruktozę i oligosacharydy, dlatego spożywanie go nie pozostaje bez wpływu na poziom cukru we krwi. Indeks glikemiczny (IG) miodu wynosi 55 ± 5, podczas gdy IG cukru białego to 70. Im wyższy jest indeks glikemiczny produktu, tym szybciej rośnie poziom glukozy po jego spożyciu. Zatem czy miód podnosi cukier? Tak, choć nie tak bardzo, jak sacharoza. Warto przy tym zauważyć, że miód jest słodszy od cukru, dzięki czemu zużywamy go mniej, by osiągnąć taki sam poziom słodyczy. Jest również bogaty w liczne składniki cenione za właściwości zdrowotne.

Miód dla cukrzyków – co mówią eksperci?

Miód jest bogaty w polifenole i enzymy, dzięki czemu wyróżnia się działaniem przeciwdrobnoustrojowym, przeciwzapalnym i antyoksydacyjnym. Jednak czy cukrzycy mogą jeść miód, skoro jest substancją bogatą w cukry? W miodzie znajdziemy głównie fruktozę i glukozę w stosunku 0,4:1,6, choć dokładny skład zależy od odmiany. Według Narodowego Centrum Edukacji Żywieniowej dzienne spożycie fruktozy nie powinno przekraczać 50 g – w 100 g miodu znajduje się około 40 g fruktozy, której towarzyszy również glukoza. Dla porównania na przykład w 100 g malin znajdują się tylko 3 g fruktozy.

Hołderna-Kędzia i Kędzia (2002) zwracają uwagę na korzyści płynące z występowania fruktozy w miodach, twierdząc, że jest to cukier łatwo przyswajalny przez chorych na cukrzycę. Autorzy podkreślają również właściwości regulujące metabolizm węglowodanów w organizmie, za które odpowiadają zawarte w miodzie biopierwiastki (szczególnie cynk i chrom) oraz acetylocholina.

Dietetycy nie wykluczają możliwości spożywania miodu przez cukrzyków, choć zdania na ten temat są podzielone. Eksperci podkreślają jednak, że w przypadku diabetyków niezwykle ważny jest umiar w stosowaniu miodu, a produkt ten może być przyjmowany wyłącznie przez osoby z wyrównaną i dobrze kontrolowaną cukrzycą.

Miód można nie tylko jeść, lecz także stosować zewnętrznie. Osoby z zaawansowaną cukrzycą miewają problemy z powolnym gojeniem się ran – na przykład wskutek neuropatii cukrzycowej. Miód od wieków jest stosowany jako naturalny środek na rany, któremu przypisuje się właściwości przeciwbakteryjne i przeciwzapalne. Ma także stymulować proliferację, czyli rozmnażanie komórek uczestniczących w procesie odbudowy uszkodzonej tkanki.

Jaki miód dla cukrzyka?

Miody o wyższej zawartości fruktozy mają niższy indeks glikemiczny, dlatego w przypadku cukrzycy zalecane jest sięganie po odmiany mające w składzie więcej cukru owocowego niż glukozy. Jaki miód dla cukrzyka będzie więc najlepszy? Badanie przeprowadzone przez naukowców z Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku wykazało, że najwyższą średnią zawartość fruktozy wykazują miody cytrusowe i wielokwiatowe jasne, natomiast najwyższa średnia zawartość glukozy charakteryzuje miody rzepakowe i nektarowo-spadziowe.

Za jeden z najlepszych miodów dla osób z cukrzycą typu 2 uznaje się też często miód akacjowy. Choć wykazuje niską aktywność antybiotyczną, jest bogatym źródłem fruktozy, która może indukować glikogenezę w wątrobie, przyczyniając się do biochemicznej hydrolizy glukozy. Wciąż brakuje jednak długoterminowych badań mogących jednoznacznie potwierdzić, że spożywanie miodu przez cukrzyków jest zalecane. Eksperci radzą więc sięgać po miody jasne, bogate we fruktozę – i stosować je z umiarem, najlepiej wraz z produktami przyśpieszającymi przemianę materii, które spowalniają skok cukru we krwi. Miód można na przykład spożywać z chlebem pełnoziarnistym z masłem i twarogiem.

Diabetycy nie powinni natomiast sięgać po nowozelandzki miód manuka, choć jest uważany za jedną z najbardziej wartościowych odmian tego produktu pszczelego. Mimo cennych właściwości zdrowotnych miód manuka jest bogaty w maltozę, która ma wysoki indeks glikemiczny. Poza tym cechuje go niska zawartość fruktozy.

Cukrzyca a miód – ile miodu dziennie można zjeść?

Miód dla cukrzyków może stanowić uzupełnienie diety, jednak należy pamiętać o zachowaniu umiaru oraz odpowiednim “towarzystwie” - powinien być on spożywany z produktami bogatymi w białko oraz, tłuszcze. Wiemy już, że zalecana dzienna dawka fruktozy wynosi nie więcej niż 50 g, a w 100 g miodu znajdziemy 40 g tego cukru. Warto jednak pamiętać, że fruktoza jest obecna również w innych produktach, dlatego łatwo przekroczyć sugerowaną dzienną dawkę. Najbezpieczniej jest jeść nie więcej niż dwie łyżeczki miodu akacjowego dziennie – dotyczy to oczywiście osób z dobrze kontrolowaną cukrzycą typu 2. W przypadku niewyrównanej cukrzycy nie powinno się sięgać po miód bez konsultacji z dietetykiem lub lekarzem. 

Serwis programdiety to miejsce, w którym znajdziesz wsparcie w tworzeniu diety w cukrzycy typu 2. Sprawdź przykładowy jadłospis dla cukrzyka i zarejestruj się już dziś – po uzupełnieniu krótkiej ankiety otrzymasz dostęp do zasobów naszego serwisu zupełnie za darmo!

FAQ

Czy istnieją miody dla diabetyków?

Niestety na rynku nie ma specjalnych miodów dla osób z cukrzycą, a każdy miód zawiera naturalnie występujące cukry. W przepisach serwisu programdiety.pl wykorzystujemy jako zamiennik miodu - syrop kokosowy. Syrop kokosowy jest nie tylko produktem z niskim indeksem glikemicznym (IG 35) ale i smacznym, aromatycznym dodatkiem, wytwarzanym z kwiatów palmy kokosowej. 

Czy przy cukrzycy typu 2 można jeść miód?

Osoby z kontrolowaną cukrzycą typu 2 mogą spożywać niewielkie ilości miodu – najlepiej do dwóch łyżeczek dziennie. Zalecane jest przyjmowanie miodu razem z produktami przyśpieszającymi przemianę materii – na przykład chlebem pełnoziarnistym i twarogiem.

Czy miód ma wysoki indeks glikemiczny?

Tak. Jego indeks glikemiczny jest niższy od cukru białego (IG 70), jednak nadal pozostaje wysoki (IG 55 ± 5), dlatego miód należy spożywać z umiarem.

Dlaczego miód akacjowy jest polecany diabetykom?

Zdaniem ekspertów najlepszy miód dla cukrzyków to taki, który zawiera dużo fruktozy – ma bowiem niższy indeks glikemiczny. Spośród dostępnych miodów najwięcej fruktozy zawierają miody jasne – w tym akacjowe, wielokwiatowe i cytrusowe. Miody zawierające więcej fruktozy niż glukozy wolniej ulegają krystalizacji i dłużej pozostają płynne.

Bibliografia:

1. Burzyńska M., Miód akacjowy pod lupą, online: https://www.pasieka24.pl/index.php/pl-pl/pasieka-czasopismo-dla-pszczelarzy/215-pasieka-2-2021/2910-14-miod-akacjowy-pod-lupa [dostęp 2024-01-08].
2. Borawska M. i in., Zawartość cukrów (fruktozy, glukozy, sacharozy) i proliny w różnych odmianach naturalnych miodów pszczelich, „Problemy Higieny i Epidemiologii” 2015, 96(4): 816-820.
3. Cichocka A., Ile węglowodanów w diecie osób z cukrzycą typu 2? Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej, online: https://ncez.pzh.gov.pl/choroba-a-dieta/ile-weglowodanow-w-diecie-osob-z-cukrzyca-typu-2/ [dostęp 2024-01-08]
4. Frank R., Miód: odżywia, leczy, pielęgnuje, Wydawnictwo RM, Warszawa 2019.
5. Hołderna-Kędzia E., Kędzia B., Miody odmianowe i ich znaczenie lecznicze, Wydawnictwo Duszpasterstwa Rolników, Włocławek 2002.
6. Nicewicz A., Nicewicz Ł., MIT?: Osoby z cukrzycą mogą spożywać miód, online: https://www.pasieka24.pl/index.php/pl-pl/biblioteczka-pszczelarza-z-pasja-ksiazki-pasieki/230-k2500-pszczelarskie-fakty-i-mity/3177-s128-mit-osoby-z-cukrzyca-moga-spozywac-miod [dostęp 2024-01-09].
7. Noskowicz-Bieroniowa H., Co może miód? Agencja Wydawniczo-Usługowa „Emilia”, Kraków 2009.
8. Startek K., Miód i cukrzyca – czy to bezpieczne połączenie?, online: https://diabetyk24.pl/blog-section/zasady-odzywiania/miod-i-cukrzyca-czy-to-bezpieczne-polaczenie [dostęp 2024-01-08].